علت و روند کاهش وزن در سرطان چگونه است؟

دلیل کاهش وزن در سرطان چیست؟

کاهش وزن در بیماران مبتلا به سرطان شایع است. در واقع ممکن است اولین نشانه قابل مشاهده ابتلا به سرطان باشد. 40 درصد از افرادی که برای اولین بار برایشان تشخیص کنسر داده می شود کاهش وزن بدون علت دارند.

علت اصلی کاهش وزن در سرطان بی اشتهایی است. بی اشتهایی به دلایل مختلفی به وجود می آید که ممکن است ناشی از خود بیماری یا عوارض جانبی داروهای آن باشد. سایر دلایل کاهش وزن در سرطان عبارتند از:

• تغییر در متابولیسم و سوخت و ساز بدن به دلیل افزایش نیاز به انرژی سلول های سرطانی
• حالت تهوع و استفراغ
• یبوست
• زخم دهان
• سختی در جویدن و بلع غذا
• از دست دادن حس چشائی
• عدم جذب کافی مواد مغذی و سوء تغذیه
• افسردگی
• درد (1)

روند کاهش وزن در سرطان چگونه است؟

در ابتدا باید درنظر داشت یکی از نشانه های ابتلا به سرطان کاهش وزن بدون دلیل به میزان بیشتر از 5 درصد وزن بدن در طی 6 تا 12 ماه است.

بنابراین روند کاهش وزن در سرطان قبل از تشخیص آن شروع می شود.

مقدار کاهش وزن به نوع سرطان و دستگاهی که درگیر شده است هم مرتبط است.

بیشترین کاهش وزن مربوط به سرطان های دستگاه گوارش فوقانی است. یعنی مری، معده، روده کوچک، پانکراس و کبد

بعد از آن سرطان ریه است که 60 درصد مبتلایان دچار کاهش وزن می شوند.

درمان سرطان هم ممکن است باعث کاهش وزن شود.

رادیوتراپی و شیمی درمانی معمولا اشتها را کاهش می دهند. علاوه بر آن این درمان ها ممکن است با ایجاد زخم در دهان، تهوع و استفراغ و خستگی و بی حالی باعث بی میلی و کاهش مصرف غذا می شوند.

معمولا در زمان درمان سرطان داروهایی برای بهبود اشتها تجویز می شوند که می توانند بی اشتهایی و کاهش وزن را کنترل کنند. (2)

میزان کاهش وزن در سرطان چقدر است

معمولا سرطان با کاهش وزن بدون علت به مقدار 5 درصد از وزن بدن در طی 6 تا 12 ماه تشخیص داده می شود. بنابراین حداقل کاهش وزن در ابتلا به سرطان این مقادیر می باشد.(3)

چه میزان تغییر وزن در سرطان اهمیت دارد؟

در شرایط زیر حتما با پزشکتان مشورت کنید:

• کاهش وزن حدود 1.5 کیلوگرم در هفته یا کمتر از یک هفته. کاهش وزن سریع می تواند نشانه ای از دهیدراسیون وکم آبی باشد که خطرناک است
• کم شدن بیشتر از 5 درصد وزن بدن در طول یک سال یا کمتر
• احساس ضعف، خستگی و گیجی
• نداشتن توانایی برای انجام فعالیت های معمول
• عدم توانایی در خوردن یا آشامیدن (3)

عوارض کاهش وزن در بیماری سرطان

جدی ترین عارضه ای که بر اثر کاهش وزن در سرطان به وجود می آید کاشکسی یا تحلیل عضلات است.

کاشکسی به علت افزایش نیاز بدن به انرژی به وجود می آید که ممکن است به علت خود بیماری یا درمان آن باشد.

افرادی که کاشکسیک می شوند بافت عضلانی و چربی خود را از دست داده و از نظر جسمی بسیار ضعیف شده و نمی توانند کارهای روزمره خود را انجام دهند.

کاشکسی باعث کاهش ذخایر پروتئین، ویتامین ها و املاح بدن شده و زندگی بیمار را به خطر می اندازد.

اگر فرد قبل از ابتلا به بیماری اضافه وزن داشته باشد، ممکن است با وجود آنکه کاشکسیک شده از نظر ظاهری خیلی تحلیل رفته به نظر نرسد بنابراین حتما باید آزمایش خون برای تشخیص آن انجام شود.

کاشکسی و کاهش وزن روی روند درمان هم تاثیر می گذارد و ممکن است بیمار قدرت کافی برای ادامه درمان و انجام شیمی درمانی، رادیوتراپی یا جراحی را نداشته باشد.

از طرف دیگر کاهش وزن روی کیفیت زندگی بیمار هم اثر گذاشته و باعث می شود بیمار نتواند فعالیت روزانه خود را به تنهایی انجام دهد.(3)

کدام بیماران بیشتر در معرض خطر کاهش وزن قرار دارند؟

به گفته انجمن سرطان امریکا کاهش وزن زیاد در سرطان هایی اتفاق می افتد که دستگاه گوارش، پانکراس و ریه را درگیر می کنند.

البته کاهش وزن در سایر سرطان ها هم ممکن است اتفاق بیفتد مثلا در سرطان تخمدان توده سرطانی روی دستگاه گوارش فشار آورده و باعث ایجاد حس پر بودن و سیری می شود. (4)

آیا افزایش وزن در بیماران سرطانی رخ می دهد؟

بعضی از بیماران مبتلا به سرطان نه تنها وزن کم نمی کنند، بلکه در زمان درمان وزنشان بالا هم می رود.

این موضوع بخصوص برای افرادی که سرطان سینه، تخمدان یا پروستات دارد اتفاق می افتد. چون داروهایی که استفاده می کنند شامل هورمون هایی است که وزنشان را بالا می برد.

عده ای از بیماران اگر معده شان خالی نباشد کمتر حالت تهوع می گیرند.

به همین علت بیشتر غذا می خورند و وزنشان بالا می رود.

بعضی از داروها هم باعث احتباس مایعات در بدن می شوند و همین باعث بالا رفتن وزن می شود.

در بعضی افراد هم وزن تومور زیاد می شود و باعث می شود که روی ترازو وزن بیمار هم زیادتر نشان داده شده و به نظر بیاید که وزن اضافه کرده اند.(3)

مکمل های پیشنهادی به بیماران سرطانی جهت پیشگیری و کنترل کاهش وزن

مصرف هر نوع مکمل در زمان درمان یا بعد از آن باید تحت نظر پزشک یا مشاور تغذیه متخصص در سرطان انجام شود چون بسیاری از مکمل ها با داروهای شیمی درمانی تداخل دارند، از طرف دیگر بعضی از مواد مغذی ممکن است ریسک وقوع تعدادی از سرطان ها را افزایش می دهند.

مکمل هایی که برای افزایش وزن در سرطان پیشنهاد می شوند عبارتند از:

• پودرهای پروتئین مانند مکمل پروتئین وی یا شیر خشک، می توانید این مکمل ها را به غذا یا لبنیات اضافه کرده یا به صورت شیک مصرف کنید.
• فرمولاهای گاواژ آماده، ترجیحا پر پروتئین، این فرمولاها علاوه بر اینکه قابلیت تغذیه با لوله را دارند از راه دهان هم می توانند مصرف شوند. بهتر است به صورت میان وعده و بعد از وعده های اصلی غذا استفاده شوند.
• مولتی ویتامین و مینرال به شرط اینکه بیشتر از 100 درصد RDA را تامین نکند. (5,6)