زمان مورد نیاز مطالعه : 4 دقیقه
نویسنده : روشنک آزادی/ کارشناس تغذیه
بی اشتهایی کودکان همان بدغذایی نیست!(راهنمای جامع رفع بدغذایی کودکان)
بی اشتهایی کودکان از دغدغه های مشترک بسیاری از والدین است. گاه این موضوع در یک خانواده آنقدر ریشه می دواند که سایر ابعاد تربیتی را تحت تاثیر قرار می دهد.
آنچه در این مقاله می خوانید:
-
باورهای غلط والدین
-
دلایل بی اشتهایی کودکان و رفع آن
-
دلایل بدغذایی کودکان و راهکارهای مقابله با آن
-
تفسیر نمودار رشد کودک
-
برنامه غذایی کودکان
یک باور غلط: بی اشتهایی همان بدغذایی است!
والدین باید در نظر داشته باشند که میان بی اشتهایی کودک و بدغذایی کودک تفاوت وجود دارد.
کودکان به صورت غریزی نمی دانند چه چیزی را و چقدر باید بخورند. آن ها طبق قانونی غذا می خورند که شما به عنوان یک والد (خواسته یا ناخواسته) در خانه حاکم کرده اید.
اشتهای کودک برحسب میزان فعالیت بدنی، خستگی و سایر فاکتورها می تواند متغیر باشد.
براساس احساس خود نگویید که کودک من به اندازه کافی غذا نمی خورد، نمودار رشد او از احساس شما دقیق تر است (مگر در مواردی خاص).
درمان بی اشتهایی کودک
در این موارد کودک واقعا اشتهای کمتری دارد و یا حتی بی اشتها می باشد. در زیر مواردی که منجر به کاهش اشتهای کودک می شود، آورده شده است. برخی از بی اشتهایی ها نیازمند توجه فراوان می باشند اما برخی طبیعی هستند و باید به حس سیری_گرسنگی کودک احترام گذاشت.
-
آیا کودک شما به یکباره اشتهای خود را از دست داده است؟ اگر پاسخ مثبت است علل بی اشتهایی کودک می تواند عواملی چون یبوست، شکم درد و یا بیماری ( عونت ادراری، سرماخوردگی و ...) باشد. در این موارد نباید استرس داشت. مهم ترین عامل در این دوران دریافت مایعات است.
-
کاهش اشتهای کودکان بعد از دوسالگی یک امر طبیعی است چرا که رشد کودک به اندازه گذشته سریع نیست و درنتیجه اشتهای او کاهش پیدا می کند.
-
برخی از دوره ها، نقاط عطفی برای کودکان به حساب می آیند. به عنوان مثال از کودکی که به تازگی یاد گرفته است، راه برود یا بدود نمی شود انتظار داشت که یکجا بنشیند و غذا بخورد. بهترین راهکار این است که کودک را به محیطی آرام و به دور از هرگونه حواس پرتی ببرید.
-
برخی از کمبودهای غذایی چون کمبود ویتامین D، آهن، روی و ویتامین های گروه B سبب بی اشتهایی کودکان می شوند. در این راستا با پزشک کودک خود مشورت نموده و با مصرف مکمل های غذایی مشکل کودک را رفع کنید.
-
خستگی بزرگ ترین دشمن بی اشتهایی کودک است. انتظار نداشته باشید کودک شما با خستگی بازی را به اتمام برساند و بر سر سفره بنشیند. زمان بازی کودک را طوری تنظیم کنید که کودک بتواند قبل از غذا کمی استراحت کند.
-
تنقلات عامل پنهان سرکوب اشتها در کودکان می باشند. این خوراکی ها کالری بالایی داشته و فاقد هرگونه ریزمغذی می باشند. برای مصرف تنقلات قوانینی ثابت بگذارید و زمان مصرف آن را به گونه ای تنظیم کنید که نزدیک وعده های اصلی نباشند.
درمان بدغذایی کودکان
در بسیاری از موارد علل بدغذایی کودک از مشکلات تربیتی نشات می گیرد تا مشکلات تغذیه ای و یا سایر بیماری ها. در این راستا والدین باید با مبانی تربیتی و ویژگی های شخصیتی در هر دوره سنی آشنایی کامل داشته باشند.
کودک بد غذا اشتهای کمی ندارد بلکه او به خوردن غذا تمایلی نداشته و یا بسیاری از غذاها را دوست ندارد . مهم ترین علت بد غذایی کودکان، عدم توجه والدین به روش های تربیتی صحیح و ویژگی های رفتاری کودکان در سنین مختلف می باشد.
در زیر تعدادی از راهکارهای حل بدغذایی کودکان آورده شده است:
به عنوان یک والد الگوی خوبی باشید
از کودکی که نوشابه بخش جدایی ناپذیر غذای پدرش است و یا برادر بزرگ تر وی سرسفره از غذا بدگویی می کند، نمی توان انتظار داشت الگوی غذایی صحیحی داشته باشد.
از کودکی که مادرش در برخورد با سایر اعضا خانواده حتی به شوخی لجبازی می کند، نمی توان انتظار داشت که با والدین خود لجبازی نکند.
گرچه در برخی از دوره های زندگی لجبازی برای کودک یک رفتار طبیعی بحساب می آید که باید به آن احترام گذاشت.
سفره را به میدان جنگ تبدیل نکنید
خود را جای کودکتان بگذارید. تصور کنید موجود کوچکی هستید که چند نفر دور شما جمع شده اند و از شما می خواهند چیزی را بخورید که دوست ندارید. اگر سن کودک پایین تر باشد این موضوع وحشتناک تر است. یعنی نه نتها چیزی که دوست ندارید را به شما می دهند بلکه نمی دانید چه چیزی می خورید و این خود یک استرس است.
به جای اینکه کودک از غذا خوردن آرامش بگیرد تنها تشویش و اضطراب را تجربه می کند. شما اگر جای کودک بودید کاری را که از آن لذت نمی برید را انجام می دادید؟!
به هیچ وجه برای غذا خوردن کودک از تنبیه فیزیکی، توهین و تحقیر استفاده نکنید.
در غذا خوردن کودک نظم ایجاد کنید
نظم در غذا خوردن تنها به معنای مشخص کردن زمان های مشخصی برای خوردن غذا نیست.
برای غذا خوردن کودک مکانی خاص و بشقاب، لیوان و قاشقی مشخص تعیین کنید.
با کودک به خرید ظروف مخصوص غذا خوردن وی بروید و به سلیقه او احترام بگذارید.
مکانی را که برای صرف غذا انتخاب می کنید باید عاری از عواملی باشد که تمرکز کودک را می گیرد. از جمله مهم ترین عوامل حواس پرتی کودک تلویزیون است.
در زمان های مشخص و با مشارکت هم غذا بخورید. از این طریق بگذارید که کودک درک کند، غذا خوردن می تواند چقدر لذت بخش و مهم باشد.
در کنار موارد گفته شده باید در ذهن داشته باشید که هیچ کودکی بیش تر از 5 تا 10 دقیقه پای سفره نمی نشیند. پس حجم و چگالی انرژی غذای کودک را طوری تنظیم کنید که کودک بتواند در آن بازه زمانی غذای خود را تمام کند.
غذاهای جدید را اصولی معرفی کنید
سن کودک در معرفی غذای جدید و توالی آن بسیار حائز اهمیت است. این اهمیت از همان شش ماهگی آغاز می شود.
همان طور که کودک 9 ماهه چهار دست و پا و بدون ترس به سمت پله می رود، بدون ترس غذاهای جدید را امتحان می کند. اما کودکی که بزرگ تر می شود می ترسد و با احتیاط بیشتری رفتار می کند و این سبک برخورد را درخصوص غذاها نیز انتخاب می کند.
پس سعی کنید غذا های مختلف را در یکسال اول زندگی کودک معرفی کنید. از آن پس تا سن 4 سالگی تنها یک چهارم کودکان تمایل به خوردن غذاهای جدید دارند.
در نظر داشته باشید که مواد غذایی باید جدا جدا به کودک معرفی شوند. برخی از کودکان از غذاهای مخلوط میترسند.
به کودک نوپا اجازه دهید که با دست غذا را لمس کند تا آن را بشناسد و برترس خود غلبه کند.
هنگام معرفی غذای جدید تنها از کودک بخواهید غذای جدید را امتحان کند. اگر امتناع کرد 2 ساعت دیگر مجدد غذا را پیشنهاد دهید. اگر باز هم امتناع کرد از پیشنهاد دست بردارید و تا 5 روز درخصوص آن غذا صحبت نکنید و پس از آن مجددا غذا را پیشنهاد دهید. گاه ممکن است نیاز باشد یک غذا را تا 15 بار معرفی کنید اما اگر کودک امتناع کرد دیگر غذا را به او پیشنهاد ندهید.
از مشارکت کودکان استفاده و به استقلال آن ها بها دهید
از جمله علت های رایج در بدغذایی کودکان و امتناع از خوردن غذا ، عدم توجه به حس استقلال طلبی آن ها است.
از چند طریق می توانید به این ویژگی کودکان بها داده و به رشد رفتاری آن ها کمک کنید.
-
به کودکان نوپا اجازه دهید که خودشان لباس هایی چون جوراب را بپوشند.
-
از کودکان پیش از تهیه غذا در مورد غذای مدنظر و یا ترکیباتی که دوست دارند در سالاد باشد، بپرسید.
-
از کودکان بخواهید که شما را در چیدن سفره و میز یاری کنند.
-
در خرید میوه و سبزیجات از کودکان کمک بگیرید.
به سلایق کودکان احترام بگذارید
کودکان همچون بزرگ ترها، برخی از غذاها را دوست دارند و از برخی غذاها خوششان نمی آید.
البته باید درنظر داشت که ذائقه کودک در خانواده شکل می گیرد.
در خانواده ای که مدام غذاهای سرخ کرده با نمک فراوان سرو می شود و سالاد تنها با سس خورده می شود نمی توان انتظار داشت که کودکی را تربیت کنند که عاشق سیب زمینی سرخ کرده نباشد و میان وعده های خود را با تنقلات سپری نکند.
اگر اهل سالم غذا خوردن هستید، کودک شما هم سالم انتخاب می کند. اما در بین غذاهای سالم هم هستند غذاهایی که فرزند شما نمی پسندد. اگر دایره این نوع غذاها بزرگ نیست و واقعا کودک شما یک غذا را دوست ندارد، به او اصرار نکنید.
البته گاه کودکان شیوه طبخ را دوست ندارند که می توانید با انجام تغییراتی کوچک او را به خوردن غذا تشویق کنید.
غذاها و خوراکی ها وسیله ای برای تشویق و تنبیه نیستند
گاهی والدینی را می بینیم که به کودک خود وعده می دهند، در ازای انجام فلان کار خوب، فلان خوراکی یا غذا را جایزه می گیری و در برخی مواقع از طریق نخریدن آن خوراکی، کودک را تنبیه می کنند. این کار کاملا اشتباه است و فلسفه غذا خوردن برای کودک را تغییر می دهد و ممکن است لجبازی کودک را تقویت کند.
به داستان ها و عروسک ها متوسل شوید
کودکان به ویژه در سن 3 سالگی خیال پردازی قویی دارند. از او بخواهید پیش از غذا خوردن به عروسک یا ماشینش غذا دهد.
از کتاب داستان ها که در مورد غذا و میوه ها هستند و یا کتاب های رنگ آمیزی مرتبط کمک بگیرید.
کودکان به دنبال توجه شما هستند. چه مثبت و چه منفی!
کودکان به دنبال توجه شما هستند. چه با کارهای خوب و چه با کارهایی که شما دوست ندارید. پس سعی کنید بیشتر به کارهای خوبشان واکنش نشان دهید تا تلاش کنند از آن طریق نظر شما را جلب کنند.
نسبت به غذا نخوردن کودکان حساسیت نشان ندهید. نگذارید که کودک متوجه نگرانی شما شود و اگر نه از این حساسیت به عنوان یک اسلحه استفاده می کند. اگر بشقاب خود را پرت کرد تنها سکوت کنید.
باور بفرمایید با یک وعده غذا نخوردن هیچ اتفاقی برای کودک شما نمی افتد.
در نظر داشته باشید نگرانی خود را نباید با توهین و تحقیر مخفی کنید. گاه سکوت و جمع کردن سفره بهترین راه است.
با رنگ ها بازی کنید و به دمای غذا توجه کنید
کودکان بیشتر از آنچه شما فکر کنید به ظاهر و طعم غذا اهمیت می دهند.
به شناخت کودکان احترام بگذارید. شاید باورتان نشود برخی از کودکان بیسکوییت شکسته نمی خورند و ساندویچی که نان آن نامتقارن است را مصرف نمی کنند و تمام این ها طبیعی هستند.
حتما از سبزیجات رنگی برای تزئین غذای کودک خود استفاده کنید. به نوع تزئیناتی که در ذهن دارد، اهمیت بدهید.
همچنین کودکان غذاهای خیلی سرد و یا داغ را نمی خورند. ابتدا بگذارید غذا به دمای ایده آل خود برسد و سپس در دسترس کودک قرار دهید.
در برابر کودک خود سیاست یکسانی را در پیش بگیرید
کودکان از همان روز اول متوجه قوانین حاکم بر منزل، تناقضات موجود در خانه و اختلاف های مادر و پدر می شوند. از همان اول با همسر خود صحبت کنید و به یک شیوه تربیتی صحیح و واحد برسید.
دسته جمعی غذا بخورید
قرار گرفتن کودک در جمعی که همه با اشتیاق غذا می خورند به ویژه اگر این جمع خانواده یا همسالان کودک باشد، اشتهای کودک را افزایش و تفکر او نسبت به غذا را بهبود می بخشد.
عجله را از غذا خوردن حذف کنید
نمی توان انتظار داشت کودکی دیر از خواب بیدار شود و با استرس اماده شدن برای مدرسه خوب صبحانه بخورد. تغییراتی از این دست نیازمند در نظر داشتن یک برنامه برای کودک است. چرا که کودک اگر بخواهد زودتر از خواب بیدار شود باید کارهای روز قبل خود را زودتر تمام کند، زودتر بخوابد و وسایل فردای خود را آماده کند.
به غذای دوم فکر نکنید
اگر کودک شما یک غذا را نمی خورد، هرگز به فکر درست کردن غذای دوم نیفتید. نان و پنیر بهترین انتخاب است و اگر باز هم کودک شما از این انتخاب سرباز زد به او وعده فلان چیز در میان وعده را ندهید. بهترین کار این است که تا وعده بعدی فقط سکوت کنید.
لازم به ذکر است که در این رابطه باید به صحبت های کودک گوش فرا دهید. به عناون مثال اگر نوع طبخ را دوست نداشت، نظراتش را بپرسید و در دفعات دیگر اعمال کنید.
نتیجه گیری قسمت اول
رفع بدغذایی کودک نیازمند مجموعه ای از عوامل می باشد و باید تمام موارد بالا را در نظر داشت و به کار گرفت.
دوران کودکی سریع ترین دوران رشد کودک است و تک تک روزهای آن حائز اهمیت است. به همین دلیل نمی شود از کنار آن راحت عبور کرد.
اگر نیازهای تغذیه ای کودکی در این دوران رفع نشود، رشد و تکامل جسمی و ذهنی کودک دچار اختلال می شود. اختلالی که شاید تا آخر عمر جبران نشود. پس در کنار روش های تربیتی باید به عنوان یک والد نیازهای تغذیه ای کودک خود را بشناسید و برای رفع آن تلاش کنید.
نمودار رشد کودک از احساس شما دقیق تر است اما همه چیز نیست
نمودار رشد کودک یک تصویر کلی از وضعیت رشد کودک نشان می دهد. اگر روند رشد کودک شما براساس نمودار، نرمال ارزیابی شود، جایی برای نگرانی نیست و این تصور که کودک شما کمتر از معمول غذا می خورد، می تواند تنها احساس شما باشد.
البته نمودار همیشه همه چیز را نمی گوید. به عنوان مثال امکان دارد یک کودک وزنی نرمال یا حتی بالاتر از حد طبیعی داشته باشد و مادر گمان کند که وضعیت تغذیه ای کودکش مطلوب است. این در حالی است که می توان به این فرضیه فکر کرد که وزن کودک می تواند حاصل مصرف تنقلاتی باشد که کالری بالایی دارد اما فاقد ریزمغذی ها می باشد. پس وضعیت این کودک نگران کننده است.
مورد نهایی که به عنوان یک والد باید در ذهن داشته باشید این است که رشد کودک نیازمند پایش مداوم است و با یک نقطه بر روی نمودار نمی توان به نتیجه قاطع رسید.
جدول رژیم غذایی کودکان در سنین مختلف
|
|
کودک 3-2 ساله
|
دختر8-4 ساله
|
پسر8-4 ساله
|
|
کالری دریافتی(کیلوکالری)
|
1000-1400
|
1200-1800
|
1200-2000
|
|
پروتئین(اونس)
|
2-4
|
3-5
|
3.5-5
|
|
میوه(لیوان/خرد شده)
|
1-1.5
|
1-1.5
|
1-2
|
|
سبزیجات(لیوان/خرد شده)
|
1-1.5
|
1.5-2.5
|
1.5-2.5
|
|
غلات(اونس)
|
3-5
|
4-6
|
4-6
|
|
لبنیات(لیوان)
|
2
|
2.5
|
2.5
|
|
|
دختر 13-9 ساله
|
پسر 13-9 ساله
|
|
کالری دریافتی(کیلوکالری)
|
1400-2200
|
1600-2600
|
|
پروتئین(اونس)
|
4-6
|
5-6.5
|
|
میوه(لیوان/خرد شده)
|
1.5-2
|
1.5-2
|
|
سبزیجات(لیوان/خرد شده)
|
1.5-3
|
2-3.5
|
|
غلات(اونس)
|
5-7
|
5-9
|
|
لبنیات(لیوان)
|
3
|
3
|
|
|
دختر 18-14 ساله
|
پسر18-14 ساله
|
|
کالری دریافتی(کیلوکالری)
|
1800-2400
|
2000-3200
|
|
پروتئین(اونس)
|
5-6.5
|
5.5-7
|
|
میوه(لیوان/خرد شده)
|
1.5-2
|
2-2.5
|
|
سبزیجات(لیوان/خرد شده)
|
2.5-3
|
2.5-4
|
|
غلات(اونس)
|
6-8
|
6-10
|
|
لبنیات(لیوان)
|
3
|
3
|
میزان کالری و پروتئین مورد نیاز برحسب میزان فالیت بدنی و مرحله رشد در کودکان و نوجوانان مختلف متفاوت می باشد.
هر اونس معادل 28.8 گرم است.
مکمل های غذایی کودکان به ویژه کودکان کم وزن
در بسیاری از موارد مشکل کودکان کم وزن با غذا و برنامه غذایی رفع نمی شود و باید مصرف مکمل های غذایی در دستور کار قرار بگیرند.
شرکت داروسازی کارن تولیدکننده انواع مکمل های غذایی از جمله مکمل های کودک می باشد
مکمل های کودک این شرکت که توسط متخصصین به منظور افزایش وزن و قد کودکان تجویز می شود شامل:
این مکمل حاوی مخلوطی از کربوهیدرات های پیچیده، پروتئین شیر و وی(17.6%)، چربی ها و ویتامین های روزانه مورد نیاز کودک می باشد. این مکمل که در هر سروینگ سایز خود 100 کیلوکالری دارد در صورت مصرف با شیر و گاها قطعات میوه ها و مغزها می تواند یک میان وعده پرکالری و مغذی برای کودک فراهم کند.
لازم بذکر است که گین آپ کودک حاوی مجموعه آنزیمی جهت هضم و جذب بهتر پروتئین ها می باشد.
بی بی میل کارن از نظر ارزش غذایی با غذای کامل برابری می کند. این مکمل حاوی پره بیوتیک و فاقد گلوتن می باشد.
این مکمل نه تنها ویتامین های کودک را تامین می کند بلکه حاوی مواد معدنی نیز می باشد.
36.7% از انرژی این مکمل توسط چربی هایی نظیر روغن نارگیل و آفتابگردان تامین می شود.
از آنجایی که این مکمل به تقویت سیستم ایمنی کمک می کند، مصرف آن به کودکان کم وزن و دارای سوء تغذیه پیشنهاد می شود.
اگر کودک کم وزن بالای یکسال دارید، به ویژه اگر کودک شما بیمار است حتما مصرف انترامیل کارن را در دستور کار خود قرار دهید.
این مکمل از نظر ترکیب درشت مغذی ها شباهت زیادی به بی بی میل دارد اما ترکیباتی چون کارنیتین، تورین، میواینوزیتول و مجموعه آنزیمی آن را متمایز کرده است.
این مکمل با تامین تمام نیاز روزانه کودک به ویتامین ها و موادمعدنی همچنین داشتن فیبر اینولین (دارای خاصیت پره بیوتیک جهت تسهیل حرکات روده و بهبود عملکرد گوارشی) می تواند به عنوان یک غذای کامل برای کودکان کم وزن، دارای سوء تغذیه و کودکان بیمار مورد استفاده قرار گیرد.
شکلات گین آپ بار کودک مکملی غذایی می باشد که به شکل شکلات بار درآمده است. هر شکلات حاوی 185 کیلوکالری انرژی بوده و 16% انرژی آن را پروتئین ها تشکیل می دهند. داشتن 12 نوع ویتامین، این شکلات بار را به محصولی منحصر به فرد تبدیل کرده است.
اگر کودک شما عاشق شکلات است و این موضوع شما را نگران می کند، می توانید از این مکمل در میان وعده ها استفاده نمایید.
ال-آرژنین یک اسیدآمینه است که با تحریک ترشح هورمون رشد در کودکان و تقویت سیستم ایمنی آن ها به افزایش قد کودکان و نوجوانانی که صفحات استخوانی آن ها بسته نشده است کمک می کند.
نتیجه گیری قسمت دوم:
مبنای تصمیم گیری وضعیت رشد و اشتهای کودک را احساسات خود قرار ندهید. نمودار رشد کودک اگر طبق برنامه پایش شده باشد، معتبرتر از احساس شماست. اما بیانگر تمام واقعیت نیست.
اگر کودکی کم وزن دارید، سریعا اقدام کنید چرا که این دوران طلایی است و از دست دادن آن خسارات جبران ناپذیری را وارد می کند.
از جمله اقدامات لازم در این دوران مصرف مکمل های غذایی می باشد.
منابع :
محصولات مرتبط
ارسال نظر